Terug naar hoe het ooit was?

Een week na de aankondiging van de tweede lockdown door Mark Rutte, begin december, reed ik op een zondagavond langs de lokale McDonald's. Normaal gesproken staan er niet meer dan drie auto's in de rij bij de McDrive: hongerige mensen die meestal maar een paar minuten hoeven te wachten op hun snelle hap junkfood. Maar die avond telde ik zeker vijftien auto's. Ik zou beter moeten weten, maar op dat moment overviel me een gevoel van teleurstelling in mijn medemens. Niet per se omdat deze mensen nu wat langer moesten wachten op hun kartonnen bakje gevuld met dierenleed, maar vooral omdat een megacorporatie als McDonald's nog steeds floreert, terwijl onze omgang met dieren waarschijnlijk een rol heeft gespeeld in de coronacrisis. Zou niemand, wachtend in die rij, zich afvragen hoe absurd het is om te blijven steunen wat in symbolische zin de oorzaak is dat je in de rij staat bij de McDrive, in plaats van in je favoriete restaurant te zitten?

Door het coronavirus kwam ons leven grotendeels tot stilstand, maar het massaal fokken en slachten van dieren ging onverstoord verder. De focus ligt zo sterk op het handhaven van ons 'normale' leven, dat we lijken te vergeten wat de oorzaak was van dit virus. Het is zeer waarschijnlijk dat het virus is ontstaan op een plek waar dieren in erbarmelijke omstandigheden werden gehouden, en toch zitten we nu al meer dan een jaar in de spreekwoordelijke penarie. Nu ben ik niet iemand die jou als lezer de les wil lezen; er zijn al genoeg mensen die je vertellen wat je wel of niet moet doen. Wat ik hoop, is dat ik je aan het denken zet, al is het maar voor vijf minuten.

Wat een bizar jaar, hè?

De coronacrisis bracht het leven in 2020 zoals we dat kenden tot stilstand en dwong ons een andere richting in. Restaurants sloten, zorgmedewerkers raakten overspannen, ouderen in verzorgingshuizen stierven sneller en we moesten massaal thuiswerken. Een normaal jaar kent al genoeg leed, maar het coronajaar heeft in veel huishoudens voor nog meer leed gezorgd. Er was genoeg verandering om in elke talkshow of nieuwsuitzending te horen wat een 'bizar' jaar het wel niet was.

Maar als je het vanuit een ander perspectief bekijkt, zou je kunnen concluderen dat het ook een bijzonder jaar was. 2020 heeft ons met een relatief mild virus een waarschuwing gegeven, zoals een chagrijnige HR-medewerker die je terechtwijst. Het is een hardnekkig virus, maar gelukkig voor de meeste mensen niet ernstiger dan een griepje. We hebben geluk gehad. In de jaren '80 dook er een virus op waar je minder geluk mee had: het aidsvirus, dat de dood betekende voor vrijwel iedereen die ermee besmet raakte. Dit virus sprong van aap naar mens. Met 3000 doden per dag door aids zouden we geen nieuwe pandemie nodig gehad moeten hebben om te beseffen dat we onze omgang met dieren drastisch moeten veranderen.

De Oorzaak: Een natte markt in China

Het coronavirus is naar alle waarschijnlijkheid ontstaan op een natte markt in Wuhan, China, waar levende en exotische dieren in erbarmelijke omstandigheden worden gehouden en geslacht. Tijdens mijn research las ik dat er op die markt 110 verschillende soorten dieren werden geteld, waaronder bevers, vossen, vleermuizen, en dromedarissen. Wat er ook aan ontbreekt, vers zijn de producten altijd – dat wil zeggen, de dieren worden ter plekke geslacht, midden op straat, in het zicht van iedereen. Het virus had weinig andere opties dan hier op te duiken.

We hebben in het Westen vaak een duidelijke mening over de wrede omgang met dieren in het Oosten, maar zijn wij zoveel beter? In de tijd die je hebt genomen om dit artikel te lezen, zijn er in Nederland waarschijnlijk 9 koeien, 140 varkens en 5.750 kippen geslacht. De enige echte verschillen tussen de natte markt in Wuhan en een Nederlands slachthuis zijn de regelgeving en de hygiëne. Maar ook hier breken ziektes uit, zoals de vogelgriep en de varkenspest. Het verschil is dat onze bureaucratische rechtsstaat snel optreedt en dieren massaal ruimt zodra er een uitbraak is. In de supermarkt merkt de consument er niets van. Zeg wat je wilt over de Chinezen, maar ze verbergen hun gebrek aan respect voor dieren in ieder geval niet.

Onze omgang met dieren

Al op jonge leeftijd worstelde ik met het idee dat het normaal zou zijn om dieren te eten, zeker toen ik voor het eerst beelden zag van de manier waarop veel dieren worden gehouden. Dat betekent niet dat ik zelf geen dieren at – we worden tenslotte opgevoed met het idee dat het normaal is. Het heeft me ruim 30 jaar gekost om volledig over te stappen op een plantaardig dieet. Het is een lange weg geweest, en ergens kan ik nog wel begrip opbrengen voor de mensen die blindelings in de rij staan voor een Big Mac. Het is zoveel makkelijker om de realiteit te negeren. Maar ik denk dat het inmiddels tijd is dat we erover gaan nadenken en in actie komen.

De laatste uren van een varken

Laat me je de laatste uren van een varken schetsen. Nadat ze uren in een vrachtwagen hebben doorgebracht, komen de varkens aan bij het slachthuis – het eindstation van hun ellendige bestaan. Daar worden ze met een lift naar beneden gebracht en bedwelmd met gas. Hopelijk zijn ze bewusteloos als ze weer boven komen, maar dat is niet altijd het geval. Vervolgens worden ze levend aan een haak gehangen, in de nek gestoken en leeggebloed. Daarna worden ze in een heet bad gesleept, waarbij sommigen nog bij bewustzijn zijn en dus levend worden gekookt.

Het idee dat varkens minderwaardige dieren zijn, moet ik ontkrachten. Onderzoek toont aan dat de cognitieve vaardigheden van een varken vergelijkbaar zijn met die van een vierjarig kind. Stel je voor dat we een kind dit zouden aandoen.

Terug naar hoe het ooit was?

Veel mensen verlangen terug naar hoe het leven was vóór de pandemie. Maar misschien moeten we deze tijd van stilstand juist benutten om te reflecteren op hoe we het in de toekomst beter kunnen doen. Het coronavirus blijft waarschijnlijk nog een tijd onder ons, en we zullen ermee moeten leren leven. Maar laten we niet vergeten dat voorkomen nog altijd beter is dan genezen. Laten we het gesprek aangaan over de echte oorzaken van deze pandemie, zodat we in de toekomst minder lijden – niet alleen voor onszelf, maar ook voor de dieren waarmee we deze planeet delen.

Cheers,

The Vegan Thinker