Boeren houden van koeien…toch?

Tijdens een recent debat in de tweede kamer over onder andere de visserij wilde ik mijn volgende artikel eigenlijk toewijden aan het wel of niet eten van vis. Maar toen ik Eline Vedder van het CDA zag zitten, gingen mijn gedachten terug naar eerder debat over de Wet Dieren. Eline Vedder, melkveehoudster met 75 koeien, hield destijds een emotioneel betoog. Ze benadrukte hoe boeren hard werken om hun dieren een goed leven te geven, en dat het haar diep raakt als mensen beweren dat boeren hun dieren enkel als producten zien.

Ze sprak met zoveel overtuiging dat het me aan het denken zette. Hoe kan iemand die dieren kunstmatig insemineert – een nette term voor het systematisch verkrachten van een dier zonder toestemming – werkelijk geloven dat ze van haar koeien houdt? En zich dan ook nog verbazen dat de boeren verweten wordt dat ze hun dieren enkel als producten zien. Deze koeien bestaan alleen om melk te produceren, worden ieder jaar opnieuw zwanger gemaakt om dat te kunnen blijven doen, en eindigen na een kort, zwaar leven als een stuk vlees in de supermarkt. Geef je dan echt om je dieren? Ze leek oprecht in haar bewering dat ze om haar koeien geeft, maar zou ze dat ook echt geloven wanneer ze tijdens het “kunstmatig insemineren” met haar ene arm in de anus van de koe de baarmoeder stabiliseert terwijl ze met haar andere arm sperma van een anonieme stier via de vagina inbrengt? En toch geloof ik dat zij, en met haar vele andere boeren, echt geloven dat ze van hun dieren houden. Maar wat betekent het dan precies wanneer een boer zegt van zijn of haar dieren te houden?

'Boeren houden van koeien'

Het antwoord op deze vraag vinden hoeft niet zo moeilijk te zijn. Er is namelijk letterlijk een campagne opgestart vanuit de agro-industrie met als naam “Boeren houden van koeien”.

Klik op de afbeelding om het campagnefilmpje te bekijken

Een vrolijk filmpje vol met blije boeren en blije koeien. Maar echt het antwoord op de vraag wat “houden van” voor de boer dan precies betekent heb ik nog niet gevonden. Op de website lees ik een interview met de boerin die je hier boven in het gezicht gelikt ziet worden:

"Dierenwelzijn staat bij ons op nummer één. We investeren flink in hun gezondheid. Onze koeien hebben zelfs sensoren om te monitoren hoe ze zich voelen. Maar we zorgen goed voor ze, omdat we er iets voor terugkrijgen. Een gezonde koe produceert beter en blijft langer in het bedrijf."

Het gehele interview kun je hier lezen

Tot nu toe lees en hoor ik de boeren vooral zeggen dat ze goed voor hun dieren zorgen omdat ze er iets voor terug krijgen. Wanneer ze begint over het monitoren via sensoren om te volgen hoe de koeien zich voelen, moest ik gelijk denken aan een andere plek waar productie een belangrijk thema is: het callcenter.

Mocht je ooit voor een facilitair callcenter hebben gewerkt dan weet je precies waar ik het over heb. Een callcenter kost geld, brengt niks op. Efficientie en productiviteit zijn daar dan ook van levensbelang. Alles is daar ingericht om zoveel mogelijk uit de medewerkers te halen als mogelijk is. Ze vertellen graag een ander verhaal. De managers beloven groei en spreken je toe dat het welzijn en geluk van de medewerkers voorop staat. Tegelijkertijd bekijkt diezelfde manager in zijn kantoor rapportages of zijn medewerkers wel productief genoeg zijn. Ik kan het weten, ik ben zelf zo’n manager geweest. En ik meende het wanneer ik zei dat het welzijn van mijn medewerkers voorop stond, maar binnen het systeem van een callcenter is het praktisch onmogelijk het welzijn ook echt te waarborgen. Net als de manager die de productiviteit van zijn medewerkers meet om zijn eigen succes te garanderen, meet de boer de waarde van zijn koeien af aan hun melkproductie. Het welzijn van de dieren is ondergeschikt aan hun economische waarde. Boeren zorgen goed voor hun koeien, omdat ze er iets voor terugkrijgen. Zolang je productie op orde is, je niet te vaak ziek bent en niet teveel gedoe veroorzaakt zal de baas om je geven. De relatie die de boer met zijn of haar koeien heeft is dus geen liefdevolle relatie, maar een van transactionele aard. Het beeld dat het NJAK ons consumenten voorschotelt met deze campagne is rooskleurig, maar staat compleet haaks op de werkelijkheid en verdoezelt de grimmige details die schuilgaan in de zuivelindustrie. Als er één plek bestaat waar liefde geen plek kent, is dat wel de melkvee stal.

Wanneer een kalf geboren wordt, wordt het vaak al binnen 24 uur van de moeder gescheiden. De reden hiervoor is dat de melk van de koe, die bedoeld is voor haar kalf, wordt geoogst voor menselijke consumptie. Dit betekent dat de moederkoe vrijwel direct na de geboorte van haar jong verder moet zonder het kalf. De scheiding veroorzaakt stress en verdriet bij zowel de moeder als het kalf. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat koeien en kalveren een sterke band vormen, zelfs binnen enkele uren na de geboorte, en dat het scheiden van hen leidt tot emotioneel lijden.

Het kalf zelf heeft in de meeste gevallen ook geen gemakkelijk leven. Mannelijke kalveren, die geen melk kunnen produceren, worden vaak afgevoerd voor vleesproductie, bijvoorbeeld als kalfsvlees, of worden soms direct afgemaakt omdat ze economisch gezien weinig waarde hebben. Vrouwelijke kalveren kunnen uiteindelijk dezelfde cyclus van melkproductie doorlopen als hun moeder.

Vleeskalf in een hok nadat hij is weggehaald bij zijn moeder

Mama blijft achter, gedwongen om moedermelk te blijven produceren voor mensen. Ze wordt keer op keer verkracht om haar melkproductie op gang te houden. Dit proces herhaalt zich jaar na jaar, totdat haar lichaam compleet uitgeput is. Wanneer ze uiteindelijk niet meer genoeg melk produceert of haar fysieke conditie te zeer achteruit is gegaan, wordt ze zelf naar het slachthuis gebracht. Het aantal jaren dat een koe in de bio-industrie meegaat, is aanzienlijk korter dan haar natuurlijke levensverwachting. Een melkkoe leeft gemiddeld zo'n vijf tot zeven jaar, terwijl ze in een natuurlijke omgeving makkelijk twintig jaar oud kan worden. Waar is precies de liefde? Goh, nu ik erover nadenk is de liefde in het callcenter toch wat warmer dan in de zuivelindustrie.

Wat betekent het om van een dier te houden?

Mijn hond Odis is meer dan een huisdier; hij is een volwaardig lid van mijn familie. Mijn zorg voor hem gaat ver, omdat ik verantwoordelijk ben voor zijn welzijn. Dit betekent dat hij de beste (plantaardige) voeding krijgt, voldoende beweging en een veilige plek heeft om gelukkig oud te worden. We hebben een hechte band: we spelen, wandelen samen en hij ligt vaak tegen me aan als ik tv kijk. Dit vraagt veel tijd van mij en toen ik hem een aantal jaren geleden adopteerde betekende dat ook dat ik sommige dingen in het leven moest laten. Het is het mij allemaal meer dan waar en ik verwacht niets van hem terug. Die liefde is onvoorwaardelijk. Nu probeer ik mij voor te stellen hoe ik diezelfde aandacht en tijd moet schenken aan 150 koeien, 3.000 varkens of 40.000 kippen? Dat kan niet. Het systeem waarin de boeren werken zorgt er automatisch voor dat er afstand wordt gecreëerd tussen mens en dier. Daarbij komt ook nog eens dat de boer afhankelijk is van zijn dier voor zijn boterham. Het is voor mij dan ook al moeilijk te geloven dat boeren daadwerkelijk houden van hun dieren wanneer ze dieren alleen maar houden omdat ze er iets voor terug krijgen. Melk, eieren, vlees – dat is hun waarde. Ze worden uitgebuit, en die uitbuiting wordt verpakt in de taal van zorgzaamheid en welzijn. Omdat de consument zonder schuldgevoelens een eitje wilt bij het ontbijt.

Liefde voor dieren is een complex begrip, vooral in de context van de veehouderij. Waar mijn relatie met mijn hond Odis gebaseerd is op onvoorwaardelijke liefde, is de relatie tussen boeren en hun dieren van een heel andere orde. Het systeem waarin boeren werken – dat gericht is op productie en efficiëntie – dwingt hen om dieren als economische middelen te zien.vWe kunnen alleen van een ander individu houden wanneer we bereid zijn voorwaarden voor de liefde los te laten. Zolang we van dieren verlangen ons iets terug te geven, kunnen we niet echt zeggen dat we van hen houden. Het is tijd voor de boeren om deze realiteit onder ogen te zien en relatie met dieren te herzien, of in ieder geval eerlijk te zijn waarom ze hun dieren houden. Wil je echt van dieren houden? Stop dan met ze als producten te behandelen.