Wanneer Hoop Breekt - Een Ode aan Wat Ontbreekt

Kerst… ik moest er iets over schrijven. Het onderwerp stond al weken op mijn lijstje. Een vrij makkelijk onderwerp om over te schrijven voor een cynische eikel als ik zou je zeggen. De clichés liggen immers voor het oprapen…adem in….

…kerst, dat zogenaamde feest van samenzijn en compassie, maar ondertussen is het vooral een excuus voor vreetpartijen en verplichte sociale ongemakkelijkheden. Waar je ineens gezellig aan tafel moet met familieleden die je normaal gesproken succesvol de rest van het jaar ontwijkt. Kapitalisme verpakt in een strik, waarbij we massaal geld uitgeven dat we niet hebben aan spullen die niemand nodig heeft, zodat we in januari lekker kunnen zeuren over onze lege bankrekeningen. Een excuus om jezelf te vol te stoppen, jezelf klem te zuipen, en vervolgens te klagen dat de broek niet meer dicht kan. De jaarlijkse kerststress, waarbij supermarkten veranderen in slachtvelden en mensen elkaar het laatste pak gourmetvlees uit handen trekken alsof hun leven ervan afhangt. En natuurlijk uren in de keuken staan voor een diner dat niemand écht waardeert, maar dat wel traditioneel "moet." En dan zijn er nog de verplichte cadeaus: zorgvuldig ingepakt, binnen vijf minuten uitgepakt, en binnen een week vergeten. Want het gaat natuurlijk niet om de inhoud, maar om het voldoen aan de sociale norm. En laten we de kerstfoto’s op sociale media niet vergeten: perfect geposeerd, iedereen in zijn mooiste outfit, terwijl de ruzies en irritaties achter de schermen net zo goed traditie zijn. En het eten? Tafels vol dode dieren, terwijl we kerst vieren met stalletjes vol symbolische dieren zoals schapen en ezels. Puur als decoratie, natuurlijk. Niet als wezens die ook vrede verdienen. Oh ja! Vrede…het feest draait om vrede op aarde, maar diezelfde aarde kan wel de tering krijgen wanneer we massaal dode of plastic bomen in huis plaatsen en die volhangen met glitter en plastic...en adem uit…

Kijkt…dit schrijft zich toch gewoon vanzelf? Maar het bleven vooral boze woorden in een onsamenhangend geheel. Hoe ik ook probeerde, het voelde alsof alles wat ik schreef te oppervlakkig was. Misschien omdat de schijnbare eenvoud van het onderwerp juist een veel diepere frustratie blootlegt: kerst is niet alleen een feest van hypocrisie, maar is het ook het ultieme bewijs dat er nooit iets zal veranderen?

Ik besloot dat gegeven en mijn “kerstige writers block” daarom maar eens te onderzoeken. Een andere manier van schrijven dan ik normaal doe. Te beginnen met een blik op mijn eigen kerstgevoel. Waar komt mijn weerstand vandaan? Waarom raakt dit onderwerp me zo? En, misschien wel het belangrijkst, hoe kan ik woorden geven aan iets wat voor velen "the most wonderful time of the year" is, maar voor mij voelt als een façade?

De meest gezellige tijd van het jaar?

Lang geleden, op een kantoorplek ver, ver weg van hier, werd ik door een bepaalde collega altijd liefkozend "de Grinch" genoemd. Niet omdat ik nou zo harig was (toch?), maar vooral omdat ik altijd en overal wel iets van vond. Cynisch tot op het bot was ik, en als het op kerst aankwam, was er niemand cynischer of grinchier dan ik. Ah ja, dat feest waarbij we de geboorte van Coca-Cola vieren? Dat is het feest waar je zo naar uitkijkt, toch? Niemand zit te wachten op de Grinch, zeker niet tijdens kerst. En natuurlijk had ik vrijwel altijd gelijk… ahum… wanneer ik iets bekritiseerde. Maar moet dat nou altijd en overal? Was het echt nodig om "Killing in the Name" keihard over de afdeling op de 24e af te spelen omdat ik een punt wilde maken? Als ik erop terugkijk, hebben die arme collega’s van toen wel wat te verduren gehad met mij.

Cynisme hielp…en helpt…mij misschien wel om mezelf in bescherming te nemen. De woede en frustratie die ik voel over alles wat ik fout vind aan de maatschappij, kan ik op die manier uiten. Maar wat heb je er nou echt helemaal aan? En was er echt iets mis met die ene collega die naar kantoor kwam in een kersttrui en koekjes in de vorm van de kerstman had gebakken?

In de basis is er namelijk niet zoveel mis met kerst. Ik bedoel, wat is er mis met wat extra tijd spenderen aan de mensen die je liefhebt? Ik ben er zelf ook anders naar gaan kijken. Niet naar de manier waarop we als samenleving kerst vieren (daar ben ik nog steeds kritisch op), maar naar de gedachte erachter. De kerstgedachte, die volgens mij draait om liefde, compassie en verbondenheid, is namelijk iets waar niets mis mee is. Het is een oproep om licht te brengen in donkere dagen, voor jezelf en voor anderen. Daar kun je toch niet echt tegen zijn, toch? Maar dan kijk je naar hoe we het vieren… en dan lijkt alles precies het tegenovergestelde te zijn

Compassie voor wie precies?

"Weet je wat?" zei ik tegen mijn vriendin afgelopen week. "Laten we eens gek doen en een vegan rollade bestellen bij Crisp. Fuck it! Doen we er gelijk wat vegan worstenbroodjes bij en wat vegan smeersels die we normaal nooit eten. Gewoon lekker uitpakken!" Een dag later kwam de zak vol met vegan goodies binnen. Maar toen ik de diepvrieszak uitpakte, lag er onderop nog iets anders te wachten… “rode IJsselmeerbaarsfilet zonder vel.” Jaja, deze veganistische denker heeft op het moment van schrijven een deel van een lijk in zijn vriezer liggen. Ik wist namelijk even niet wat ik verder mee aan moest. Voordat ik Crisp een boos bericht stuurde, ben ik eerst mijn hele bestelling nagegaan. Had ik per ongeluk zelf een fout gemaakt? Gelukkig niet. Na contact met Crisp bleek dat de inpakker een fout had gemaakt. "Vervelend," zeiden ze, "maarrr hier is €7,50 korting op je volgende bestelling. Even goede vrienden?"

Kijk, ik ben dagelijks met dit onderwerp bezig. Misschien zie je daardoor meer dan een ander. Maar los van de dode vis die ik ongevraagd thuisbezorgd kreeg leek de afgelopen week het dierenleed om me heen zich wel te hebben vertienvoudigd: Op de snelweg reed ik achter een vrachtwagen vol "volwassen" varkens, op weg naar het slachthuis. Ik telde meer aangereden dieren langs de weg dan ooit tevoren. In de lokale dierenwinkel, waar ik vegan dental sticks wilde halen voor mijn hond, keken vissen en parkieten me vanuit veel te kleine glazen bakken en kooitjes angstig aan. En ja hoor, nog een vrachtwagen. Deze keer gevuld met kippen op weg naar hun dood. Was het dierenleed écht meer aanwezig dan anders? Of lag het aan mij? Kom ik die vrachtwagens niet altijd zo vaak tegen? Zijn er echt meer dieren aangereden, of let ik er deze week gewoon net iets meer op?

Misschien is dat het. Misschien vind ik het lastig om iets over kerst te schrijven omdat de gedachte erachter zo prachtig is. En omdat er niets…maar dan ook echt niets…overblijft van die gedachte in de manier waarop we het vieren. Het leed om me heen is waarschijnlijk niet opeens toegenomen, maar het raakt me gewoon net iets meer dan anders. Kerst zou in essentie een feest van hoop moeten zijn. Maar dit jaar? Dit jaar voel ik alleen radeloosheid.

De Onmogelijke Vraag

Hoe kunnen we verwachten dat het conflict in het Midden-Oosten ooit wordt opgelost, zolang voedsel per se halal of kosher moet zijn? Hoe kunnen we vooruitgang boeken als mensen honderden euro's uitgeven aan luxe barbecues, omdat die wagyu-biefstuk "te heilig" is om op een simpele grill te bereiden?Hoe kunnen we verandering verwachten als supermarkten de prijzen van vlees kunstmatig laag houden en daarmee de werkelijke kosten voor dieren, milieu en gezondheid blijven verdoezelen? Hoe kunnen we verandering verwachten zolang fastfoodketens blijven floreren door goedkoop vlees en marketing die schadelijke gewoonten in stand houdt? Hoe kan er iets veranderen wanneer reclame ons blijft verleiden met de belofte van "spotgoedkope vleesaanbiedingen" en ons de ware prijs nooit laat zien?

Hoe kunnen we hoop hebben als overheden en subsidies de vlees- en zuivelindustrie blijven bevoordelen, terwijl plantaardige alternatieven ten onrechte worden afgeschilderd als elitair en ontoegankelijk? Hoe kan er verbetering komen als bedrijven en politici steevast economische groei boven ethiek en ecologie verkiezen? Hoe kunnen we verwachten dat consumenten betere keuzes maken, als het systeem ervoor zorgt dat ze onwetend blijven over de gevolgen van hun consumptiegedrag?

Hoe kunnen we echte verandering verwachten als het op verjaardagen nog steeds "vreemd" is om nee te zeggen tegen een stukje slagroomtaart? Als de term "gezelligheid" onlosmakelijk verbonden blijft met dierlijke producten? En als we elkaar blijven overtuigen dat we wel wat "voor onszelf" mogen hebben, zelfs als dat ten koste gaat van anderen—mens of dier?

Hoe kan er ooit iets wezenlijk veranderen zolang we de waarheid niet onder ogen durven te komen en de realiteit blijven ontwijken?

Hoop houden…ja…hoop…

Raahh, daar ga ik weer! Altijd dat eeuwige vervloekte cynisme van mij! Niet bepaald een hoopvol en optimistisch stuk, hè? Lekker zo voor de kerstdagen. Ik heb weer even goed kunnen benoemen wat er allemaal lelijk en hypocriet is aan deze wereld. En dan ga ik vandaag tijdens de boodschappen trots met mijn mandje gevuld met bananen en havermout, met een verheven gevoel, kijken naar die gestreste mensjes om mij heen die hun winkelwagens hebben volgeladen met troep. Want ik ben tenminste eerlijk! Ik heb in die spiegel gekeken! Ik durf die keuzes te maken die een ander niet maakt! Ik zeg het zoals het is! Ja… een beetje een hopeloze boodschap, maar wel eerlijk… ja, eerlijkheid… dat is wat telt….

Is dit echt wat het is? Is er dan niets om hoopvol over te zijn? Ben ik écht helemaal eerlijk? Of is het gewoon makkelijker om de Grinch te zijn? Is het makkelijker om me te verschuilen achter wanhoop en cynisme dan te hopen op echte verandering?

Hoe kan ik zo ontzettend wanhopen wanneer steeds meer mensen zich bewust worden van de impact van hun voedselkeuzes en besluiten om verandering in hun leven aan te brengen? Wanneer de schappen in supermarkten zich steeds meer vullen met plantaardige alternatieven en de vraag ernaar blijft groeien? Wanneer jonge generaties zonder angst pleiten voor dierenrechten, ethische keuzes en een duurzame toekomst? Wanneer sociale media een krachtig platform biedt om de waarheid achter gesloten deuren zichtbaar te maken? Wanneer de wetenschap onophoudelijk zoekt naar oplossingen die zowel de aarde als al haar bewoners respecteren? Wanneer elk gesprek over veganisme en dierenrechten een zaadje van bewustwording plant, zelfs bij degenen die aanvankelijk sceptisch zijn? Wanneer mensen in mijn omgeving geïnspireerd raken en hun gewoonten durven aan te passen? Wanneer kleine dagelijkse veranderingen samen bouwen aan een toekomst waarin dieren niet langer worden geëxploiteerd? Wanneer liefde, compassie en bewustzijn sterker blijken te zijn dan traditie en gewoonte?

Is dat niet ook eerlijk? Leven we niet juist in een tijd waarin ik hoop mag hebben en houden? Waarschijnlijk wel…maar ik voel het niet…in ieder geval nu even niet. Misschien moet ik deze laatste weken maar gewoon even uitzitten. Supermarkten, dierenwinkels en snelwegen vermijden en niets meer bestellen bij Crisp…wachten tot het nieuwe jaar begint en ik weer mag hopen. Hopen dat het ooit anders wordt.