De vrijheid om te doen wat ik wil…met dieren…

Onlangs ben ik verhuisd, van een appartementje in de stad naar een huis met een tuin op het platteland. Hoewel ik ook zelf steeds meer moeite kreeg met het gebrek aan ruimte en de drukte van de stad, was mijn grootste motivatie om het roer om te gooien mijn hond Odis.

Odis heb ik geadopteerd tijdens de coronaperiode, een tijd waarin veel mensen impulsief dieren adopteerden of kochten om het isolement van de lockdown te doorbreken. Te veel van die door mensen aangeschafte huisdieren werden massaal weer gedumpt toen de coronaperiode voorbij was. Ofwel om financiële redenen ofwel omdat ze weer vaker op kantoor werden verwacht. Odis heeft mij uit een redelijk diep dal weten te trekken in een zeer kort tijdsbestek en heeft mij doen inzien wat er echt toe doet in het leven.

Odis is niet alleen een vriend, maar een spiegel. Door voor hem te zorgen, werd ik me steeds meer bewust van de scheve machtsverhoudingen tussen mens en dier. Als zijn “baasje” bepaal ik in zekere zin zijn hele leven. Dit persoonlijke besef heeft me geleid naar een bredere vraag: waarom doen we dit met dieren in het algemeen? Waarom denken we dat we het recht hebben om hen hun vrijheid te ontnemen? Wat betekent het werkelijk om vrij te zijn?

Gij, schepsel! Buig voor uw meester!

We hebben voor zo’n beetje alle levende wezens op deze planeet besloten welk doel zij de mens horen te dienen. Waar we maar kunnen, beperken of ontnemen we de vrijheid van de dieren waarmee we samenleven. Paarden berijden we, dolfijnen stoppen we in een zwembad om ons te vermaken, kippen houden we in hokken zodat we hun eieren kunnen eten, honden houden we aan de riem zodat we ons minder eenzaam voelen en vissen stoppen we in glazen bakken zodat we God kunnen spelen. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Denk er maar eens over na. Geen enkel dier ontsnapt aan de wil van de mens. Ik daag je uit om een dier te vinden waarvan wij mensen zeggen: "Ach, laat die maar met rust joh." Van insecten tot olifanten. We sluiten ze op, we voeren proeven op ze uit, we laten ze kunstjes doen, we gebruiken hun vlees voor ons voedsel, we dragen hun huiden, we laten ze onze post bezorgen. Buig voor je meester! Waarom is dat ook zo vanzelfsprekend voor ons? "Ach, het zijn maar dieren," zegt men vaak genoeg wanneer gevraagd wordt of het niet wat minder kan. Ze bestaan zodat wij ze kunnen eten. Ze bestaan omdat ze nut hebben voor ons mensen.

Natuurlijk ben ik tegen dierenleed, maar….

Tijdens het schrijven vroeg ik mijzelf af hoe ik nou precies op dit onderwerp uitkwam. Net als in het vorige stuk speelt 'The Matrix' een grote rol in mijn gedachten de laatste tijd. Een gesprek met iemand die vlees eet en zegt dat het okay is dat een dier lijdt voor zijn of haar gehaktbal is een zeldzaamheid. Het merendeel van de mensen die ik spreek is het erover eens dat dierenleed verschrikkelijk is en de beelden die ze weleens gezien hebben door merg en been gaan. Maar ze blijven wel doorgaan met het eten van dieren en blijven dus bijdragen aan leed. Waar is de logica? Waar is de verantwoordelijkheid? In het vorige artikel schreef ik al over de vragen en verwijten die veganisten naar hun hoofd geslingerd krijgen. Want als men vaak wat dieper in gesprek gaat met iemand die vlees eet worden meestal ook de Joe Rogan argumenten van stal gehaald.

• Sojateelt veroorzaakt meer ontbossing en milieuschade dan vleesproductie toch?

• Stel je zit op een onbewoond eiland en het enige wat je kunt eten is een varken. Zou je nog steeds vegan blijven?

• Maar planten leven toch ook? Waarom eet je dan wel planten?

• De dieren moeten toch wel gegeten worden? Anders zouden er teveel dieren zijn.

• Veganisten doden meer dieren vanwege de landbouw, jullie geven dus blijkbaar niks om insecten en knaagdieren.

De vleeseter weet diep van binnen ook wel dat deze drogredenen niet opgaan. Maar het is makkelijker om de veganist aan te vallen dan toe te geven dat je fout zit en mogelijk een keuze moet maken tussen wat goed is voor een ander en wat goed is voor jezelf.

Het wordt ons ook niet makkelijk gemaakt he. Binnen het systeem waar we allemaal onderdeel van zijn, worden we vanaf jongs af aan gesocialiseerd om vlees te eten, hamsters in kooien te houden en wilde dieren in dierentuinen te bezoeken. Hierdoor is het voor veel mensen moeilijk om te breken met deze diepgewortelde gewoontes, ook al begrijpen ze rationeel dat hun keuzes leed veroorzaken. Ikzelf ben ook pas sinds vijf jaar volledig overgestapt op een plantaardig dieet, dus ik weet hoe moeilijk het ons wordt gemaakt.

Er klopt iets niet…

Mijn hele leven knaagde het wel aan me, ik at sowieso al niet veel dieren en van nature had ik een aversie jegens boter, kaas en eieren, maar een volledige overstap naar een plantaardig dieet maakte ik niet. Ik wist al vanaf hele jonge leeftijd dat dieren gruwelijk werden behandeld, maar tegelijkertijd was dat iets wat maatschappijbreed geaccepteerd werd. Het zal dan wel aan mij liggen dacht ik. Een stuk kipfilet hoorde gewoon op het bord, naast de gekookte aardappelen en sperziebonen. Als kind had ik een hamster, die weer weg moest omdat hij me op een dag in mijn vinger beet. Ook ik heb dieren als gebruiksvoorwerpen behandeld. Ik wist niet beter, maar tegelijkertijd voelde ik al dat er iets niet klopte.

Dit gevoel strekte zich niet alleen uit tot hoe we met dieren omgaan, maar ook tot het leven in bredere zin. Ik voelde me niet thuis op de middelbare school, wist niet wat ik later wilde worden, en mijn werkende bestaan op kantoor is altijd vol tegenstrijdige emoties geweest. Enerzijds ben je blij met de erkenning die je krijgt voor je werk, maar anderzijds vraag je je elke dag af wat je in godsnaam op kantoor doet. Vaak genoeg schonk ik 's avonds een glas whisky in na een lange werkdag, een manier om mezelf af te sluiten van de realiteit van het bestaan. Voor mij is het duidelijk dat alcohol mij lange tijd heeft weerhouden om het leven echt onder ogen te zien. Een makkelijke weg die, vermoed ik, velen kiezen.

De twijfel in mij en de juiste omstandigheden zorgden er uiteindelijk voor dat ik niet langer koos voor de illusie die mij mijn hele leven was voorgehouden. Vijf jaar geleden nam ik de rode pil en heb ik nooit meer teruggekeken. De vraag is: hoe krijgen we de rest van de samenleving zover dat ze ook die keuze maken? Hoe zorgen we voor de juiste voorwaarden en omstandigheden zodat mensen bereid zijn te kiezen voor de waarheid en de werkelijkheid?

Het syteem verzwakken

Hoewel ik mezelf heb voorgenomen te blijven strijden en zoveel mogelijk mensen wakker te schudden, ben ik realistisch genoeg om te weten dat de wereld morgen nog niet veranderd zal zijn. Dieren zullen nog steeds worden geëxploiteerd voor ons gebruik. Het systeem waar we deel van uitmaken is zo stevig verankerd dat het onmogelijk is om alles van de ene op de andere dag te veranderen. Hoe pijnlijk het ook is, dat is de realiteit. De strijd voor een plantaardig leven is er één van lange adem. De verandering is echter onvermijdelijk. Steeds meer mensen worden wakker, of dat nu is voor de dieren, voor hun gezondheid, of voor het klimaat... de toekomst is plantaardig.

Tot die tijd is het enige wat we kunnen doen het systeem verzwakken. Tuurlijk kent het kapitalisme meer negatieve dan positieve aspecten, maar er zijn zeker wel positieve aspecten aan het westers leven zoals wij dat kennen. Onze vrijheid is beperkt, maar we zijn wel vrijer dan de hamster in het kooitje. Wij hebben de vrijheid om om te kiezen tussen een blikje zwarte bonen of een pond rundvlees. De keuze tussen een pak sojamelk of een pak koemelk. De keuze tussen het kopen van een hond bij een fokker of het adopteren van een hond uit het asiel.

With great power, comes great responsibility

Odis heeft nu een groot stuk grond waar hij over kan rennen en waken. Voel ik me nog steeds schuldig? Ja en nee. Natuurlijk heeft hij een goed leven bij mij en mijn vriendin, en het is ongetwijfeld beter dan wanneer hij in de straten van Roemenië was gebleven. Maar de verhoudingen blijven scheef: ik ben zijn ‘baasje’, en hij is mijn hond.

Ik heb de verantwoordelijkheid op me genomen om voor hem te zorgen, en ik zal mijn uiterste best doen om hem zo gezond mogelijk op te voeden en hem zoveel mogelijk vrijheid te geven. Net zoals ik me verantwoordelijk voel voor Odis, zouden we ons verantwoordelijk moeten voelen voor alle dieren die we in onze maatschappij gebruiken.

Het feit dat wij als mensen de macht hebben om te beslissen over het leven van een ander, betekent niet dat we dat recht zomaar mogen uitoefenen. ‘Met grote macht komt grote verantwoordelijkheid,’ zoals oom Ben ooit zeer wijs sprak. Dit geldt niet alleen voor de dieren die bij ons wonen, maar voor alle dieren die door ons handelen worden beïnvloed."

De rode pil of de blauwe pil?

"Kies je voor de rode of de blauwe pil? Kies je voor de illusie dat een koe diervriendelijk geslacht kan worden, of kies je voor de waarheid? De waarheid dat zelfs de koe die met zorg door de boer is behandeld uiteindelijk op een gruwelijke manier wordt gedood.

Als het gaat om de dieren waarmee wij samenleven…welke concrete keuzes kun JIJ maken om het systeem te verzwakken?

• Stap over op een plantaardig dieet.

• Adopteer een huisdier uit een asiel of via een betrouwbare stichting. Koop nooit bij fokkers! (Let op: besef wat voor verantwoordelijkheid het adopteren van een dier met zich meebrengt. Doe het alleen als je het echt kunt).

• Laat dieren zoveel mogelijk met rust. Wees geen Freek Vonk en neem je kinderen niet mee naar het dolfinarium of andere plekken waar dieren worden uitgebuit.

Volgens schattingen was in het jaar dat ik de overstap maakte naar een volledig plantaardig dieet 1% van de wereldbevolking vegan. Vijf jaar later wordt er geschat dat 3% van de wereldbevolking vegan is. Een toename van 200% in vijf jaar tijd dus.

"I know you're out there. I can feel you now. I know that you're afraid... you're afraid of us. You're afraid of change. I don’t know the future. I didn’t come here to tell you how this is going to end. I came here to tell you how it’s going to begin. I’m going to hang up this phone, and then I’m going to show these people what you don’t want them to see. I’m going to show them a world... without you. A world where anything is possible. Where we go from there is a choice I leave to you." Neo, The Matrix.

Cheers,

The Vegan Thinker.